Guy van Liemt (54) is een expert in geluk. De bedrijfseconoom uit Rotterdam stond tien jaar geleden aan de wieg van de Erasmus Happiness Economics Research Organisation (EHERO). De koffer gevuld met kennis en praktijkervaring reist hij tegenwoordig als een bevlogen ambassadeur door het land. Zijn voornaamste missie: “Mensen en organisaties inspireren om ruimte te maken voor geluk.”
“Vaak wordt nog gedacht dat geluk een verzameling is van pleziertjes en topervaringen. Je bruiloft. De geboorte van je kind. Het lopen van een marathon. Een ontroerende film. Heel fijn en ook belangrijk, maar levensgeluk gaat veel verder. Het is de mate waarin je je prettig voelt en tevreden bent over je leven. Het is dus zowel een gevoel als een rationele afweging. Het is goed om onderscheid te maken tussen duurzaam geluk en genot. Onder genot vallen de kortstondige geluksmomenten. Er zijn ook duurzame vormen van geluk die meetbaar zijn. Je kunt het beoordelen aan de hand van je levensdomeinen, zoals je gezin of je familie en liefdesrelatie, je vrijetijdsbesteding, gezondheid, werk, financiën en je vriendschappen. Te samen met het geluksgevoel bepalen zij de levenskwaliteit, zeg maar het rapportcijfer dat jij aan je leven geeft.”
“Hoewel het natuurlijk een mooi cijfer is, zeggen ranglijsten en gemiddeldes niet alles. Als je wat verder kijkt, kom je er achter dat ruim twee miljoen Nederlanders hun leven met een onvoldoende of een magere zes beoordelen. Er is dus nog genoeg werk aan de winkel. Begrijp me goed: gelukkig zijn betekent echt niet dat je de hele dag in de wolken hoeft te zijn of een feestje moet bouwen. Ik heb moeite met dit beeld dat door de social media wordt versterkt. Verdriet en pijn horen bij het leven en moeten we dus ook omarmen. Veel belangrijker is dat je je op je gemak voelt. En dat je jouw geluk niet aan een ander gaat opdringen. Geluk betekent namelijk voor ieder mens iets anders.”
Dat hangt af van meerdere factoren. Toeval is er daar een van. Verschillen in geluk zijn deels ook genetisch bepaald. Ook de leefomgeving speelt een belangrijke rol. De plek waar je wieg heeft gestaan, je sociaaleconomische status, de netwerken waar je in zit. Dat neemt niet weg dat geluk voor een deel trainbaar is. Je kunt het beïnvloeden met behulp van je levensvaardigheden, de manier waarop je omgaat met gebeurtenissen in je leven. Het zou goed zijn als die mogelijkheid ook op scholen bespreekbaar wordt gemaakt.”
“Daar ben ik van overtuigd! Vroeger werd het vooral of uitsluitend gezien als noodzakelijk kwaad. Je werkte om geld te verdienen en te kunnen leven. In de loop der jaren is de rol van werk enorm geëvolueerd. Werk zorgt niet alleen voor inkomen, maar geeft voldoening en betekenis aan je leven. Het brengt je in contact met andere mensen, geeft uitdrukking aan je identiteit en biedt je de kans om jezelf te ontwikkelen en van betekenis te zijn voor andere mensen.”
“Dat klopt! Het is heel tegenstrijdig. Als je werkgevers vraagt naar het meest waardevolle bezit van hun bedrijf, dan zeggen ze bijna unaniem: mijn mensen. Toch wordt daar nog lang niet altijd naar gehandeld. Als puntje bij paaltje komt, kijken veel directies en besturen nog op een traditionele manier naar hun medewerkers. In de zin van: ‘We moeten het onze collega’s niet te plezierig en te makkelijk maken, anders worden ze lui. Terwijl het tegendeel waar is: hoe gelukkiger je mensen, hoe hoger de productiviteit.”
“Dat begint met een eerlijk verhaal, het beeld dat je als werkgever hebt van de rol en het belang van je medewerkers en waaraan je onder alle omstandigheden wil vasthouden. Wie zijn zij, welke rol vervullen ze en wat betekenen zij voor je organisatie? Ook een goede analyse is van belang. Meet het geluk op de werkvloer. Waar zijn mensen tevreden over en gelukkig mee en wat kan er beter? Vertrouwen is een sleutelwoord. Maak verbinding met je medewerkers. Geef hen de vrijheid om zelf keuzes te maken en de waardering voor hun prestaties.
Verder is het belangrijk dat je niet alleen aandacht hebt voor de kortstondige momenten van geluk, zoals de vrijdagmiddagborrel of de pooltafel in de kantine. Kijk ook naar de bredere context, de situatie thuis en het sociale netwerk. Vaak wordt ziekteverzuim veroorzaakt doordat werk en privé op gespannen voet staan met elkaar. En tot slot: maak duidelijk dat werkgeluk een gedeelde verantwoordelijkheid is. Je kunt geluk niet afdwingen, daar moet je samen voor zorgen. Medewerkers geven aan wat zij prettig vinden, de organisatie biedt de ruimte en faciliteert.”
“Absoluut! Ook ik merk het om me heen. Op straat, in de bus of in de apotheek; de lontjes zijn kort. De uitdaging in deze complexe tijden is om de kalmte te bewaren en oog te houden voor elkaar. Op het werk betekent dat bijvoorbeeld dat je als leidinggevende het echte gesprek moet voeren met je medewerker in plaats van het functioneringsgesprek. Kijk eens wat verder dan je neus lang is. Wijs mensen niet onmiddellijk af als ze hun werk niet goed doen, maar ga op zoek naar hun talent. Ook zó maak je ruimte voor geluk.”